احکام مبتلابه ... (2)

بخشی از مسائل کثیر الابتلا

( پاسخ حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی دامت برکاته)

1- وظیفة کسانی که تاکنون مرجع تقلید نداشته اند:

 وظیفة آنان این است که اکنون مطابق آنچه در ابتدای رساله نوشته ایم مرجع تقلیدی انتخاب کنند؛ سپس اعمال گذشتة خود را با فتوای مرجع فعلی خود تطبیق دهند، آنچه مخالف فتوای اوست برای مرجعشان بنویسند تا حکم آنرا بیان کند.

2- درمان وسواس:

منشأ وسواس ناآگاهی و جهل نسبت به مسایل شرعی است، و تنها راه حلّ آن آشنا شدن به احکام دینی و بی اعتنایی به وسواس است. وظیفة شما آن است که همانند سایر مردم متدیّن عادی عمل کنید (هر چند به نظر خودتان کافی نباشد) و بیش از آن وظیفه ای ندارید. و ما مسئولیّت اعمال شما را بر عهده می گیریم . اگر با دقّت به دستور فوق عمل کنید ظرف مدّت کوتاهی نجات، پیدا خواهید کرد. برای موفقیّت شما در عمل به دستور فوق دعا می کنیم.

3 – طریق محو اسامی مقدّسه:

می توان آن را در جایی دفن کرد، یا به رودخانه ای ریخت، یا با قلم و ماژیک و مانند آن، آن را محو کرد. و از همه بهتر اینکه به مراکزی داد که آن را خمیر می کنند. و با آن مقوّا و مانند آن می سازند.

4- نماز شب :

نماز شب که پس از نیمه شب بجا آورده می شود مجموعاً 11 رکعت است که 8 رکعت آن تحت عنوان نافله شب به صورت چهار نماز 2 رکعتی، و 2 رکعت دیگر به نماز شفع، و یک رکعت آخر به عنوان نماز وتر انجام می پذیرد. و آداب زیر در قنوت نماز وتر مستحب است:

الف) طول دادن قنوت. ب) دعا برای چهل مؤمن. ج) هفتاد بار استغفار. د) سیصد بار العفو. و اگر کسانی نتوانند مستحبّات مزبور را بجا آورند می توانند قنوت آنرا مانند نماز های معمولی بخوانند. حتی اگر کسانی وقت نداشته باشند یازده رکعت بجا آورند می توانند همان 3 رکعت نماز شفع و وتر را بجا آورند.

- راه توفیق نماز شب و قضا نشدن نماز صبح :

چنانچه شبها غذای سبکتری میل کنید، و از نوشیدنیهای کمتری استفاده نمایید، و زودتر بخوابید، و از ساعت زنگدار و مانند آن استفاده کنید، این توفیق انشاء الله نصیبتان خواهد شد.

5- قضای نماز ها و روزه هایی که مقدار آن معلوم نیست:

 آن مقدار که یقین دارد قضا شده بجا می آورد، و نسبت به مقدار مشکوک وظیفه ای ندارد.

6- ترتیب در قضای نمازها:

رعایت ترتیب در قضای نمازها لازم نیست؛ مگر نسبت به نماز ظهر و عصر از یک روز و همچنین مغرب و عشای مربوط به یک روز، بنابراین می توانید ابتدای تمام نمازهای صبح را قضا کنید، سپس نماز های ظهر، سپس نمازهای عصر، و پس از آن نمازهای مغرب، و سپس نمازهای عشاء.

7- قضای نماز و روزة والدین:

 بر پسر بزرگتر واجب است نمازها و روزه هایی که والدین بر اثر عذر شرعی ترک کرده و موفّق بر قضای آن نشده اند را بجا آورد، و نسبت به غیر آن وظیفه ای ندارد. مگر اینکه وصیّتی کرده باشند که مطابق آن باید عمل کرد. هر چند در صورت امکان شایسته است فرزندان نسبت  به آنچه بر آنها واجب نیست نیز اقدام کنند.

8- امامت غیر روحانی:

در صورتی که دسترسی به روحانی واجد شرایط نباشد امامت غیر روحانی واجد شرایط امامت جماعت، اشکالی ندارد. ولی اگر دسترسی به روحانی واجد شرایط باشد، احتیاط آن است که او را مقدّم بدارند.

9- نماز فرادا به هنگام نماز جماعت:

 در صورتی که هتک نماز جماعت یا توهین به امام جماعت محسوب شود، جایز نیست

10- دست دادن پس از نمازجماعت:

در صورتی که به قصد مطلوبیّت مطلقی که دارد، نه یک عمل عبادی بعد از نماز، انجام شود و گاه نیز آن را ترک کنند، اشکالی ندارد.

11- کثیرالسّفر:

 چنانچه هفته ای حداقل سه روز رفت و آمد داشته باشید، واین کار برای مدّتی ادامه داشته باشد، نماز و روزة شما در آن محل و بین راه تمام است.

12- حکم وطن:

در صورتی که قصد داشته باشید برای مدّت طولانی (مثلاً یک سال یا بیشتر) در آنجا سکونت داشته باشید، یا هفته ای حداقل سه روز در آنجا باشید، آنجا در حکم وطن شما خواهد بود، و نیازی به قصد ده روز ندارید.

13- اعراض عملی:

هر گاه شخصی قصد بازگشت به وطن سابق را جهت سکونت مستمر داشته باشد، ولی عملاً مدّت طولانی(مثلاً پنج سال) گذشته و هنوز بازنگشته، اعراض عملی حاصل شده، و نماز و روزه اش در آنجا شکسته است.

14- چگونگی تخمیس اموال:

خمس منزل مسکونی و اسباب و اثاثیّة منزل، و وسیلة سواری(اگر دارید) را با شما مصالحه کردیم. بقیّة اموال و دارایی خود را محاسبه نموده، بدهی های مربوط به آن را کسر کرده، خمس باقیمانده را یکجا یا تدریجاً ارسال فرمایید.

15- خمس پس انداز مسکن و اتومبیل و جهیزیّه:

چنانچه سال خمسی بر آن بگذرد باید خمس آن پرداخت گردد، ولی در صورتی که برای پرداخت خمس در زحمت باشید، مجاز هستید خمس آن را به ذمّه بگیرید و هر زمان توانستید بپردازید.

16- خمس جهیزیّه:

 در مواردی که تهیّه جهیزیّه معمول و مورد نیاز است (مثلاً دختر در آستانه ازدواج است، یا تهیّة آن جز به صورت تدریجی میسّر نیست) خمس ندارد. در غیر این صورت، خمس آن واجب است. ولی چنانچه برای پرداخت خمس در زحمت باشید مجاز هستید خمس آن را به ذمّه بگیرید و هر زمان توانستید بپردازید.

17- خمس پاداش بازنشستگی:

چنانچه چیزی ار آن تا پایان سال خمسی که آنرا گرفته زیاد بماند خمس دارد.

18- خمس پول رهن منزل:

پول رهن منزل تا زمانی که در رهن است خمس ندارد، ولی هر گاه از رهن آزاد شود و دیگر برای آن جهت مورد نیاز نباشد، و تا پایان سال خمسی هزینه نگردد خمس به آن تعلق نمی گیرد.

19- خمس وام:

وام خمس ندارد مگر آن مقدار از وام که اقساط آن پرداخت شده و معادل آن تا پایان سال خمسی موجود باشد.

20- مالیات جایگزین خمس نمی شود:

مالیات همچون سایر هزینه های زندگی( نظیر هزینة برق و آب و تلفن و مانند آن) است، و مصرف آن با مصرف خمس متفاوت است، و جایگزین خمس نمی شود.

21- همکاری با شریکی که خمس نمی دهد:

 چنانچه شما خمس سهم خود را بپردازید به شما اجازه می دهیم که به شراکتتان با ایشان ادامه دهید، ولی امر به معروف و نهی از منکر را با زبان خوش فراموش نکنید.

22- تصرّف در اموال کسی که خمس نمی دهد:

 اگر یقین ندارید خانه یا غذای او از پول غیر مخمّس نهیّه شده، تصرّف در آن مانعی ندارد. و اگر یقین دارید ما به شما اجازه می دهیم تصرف کنید و معادل خمس آن را که تصرّف کرده اید به سادات نیازمندی بپردازید. و اگر تمکن ندارید بر ذمّه بگیرید و هر موقع که نتوانستید، بپردازید.

23- خرید و فروش سهام:

هر گاه سهام مربوط به کارخانه ها یا مراکز اقتصادی دیگر باشد که وجود خارجی دارد، و مقدار سهم و قیمت آن کاملاً روشن باشد، مانعی ندارد.

24- خرید و فروش چک:

در صورتی که چک مربوط به معامله ای باشد، و سند بدهکاری محسوب شود( و چک دوستانه نباشد) خرید و فروش آن به کمتر یا بیشتر از مبلغ مندرج در آن مانعی ندارد.

25- اینترنت:

با توجه به اینکه اینترنت قابل استفاده صحیح و نا صحیح است و مطالب خوب و بد دارد، از ابزار مشترک محسوب می شود و چنانچه از آن استفاده های مشروع کنند اشکالی ندارد و خرید و فروش ابزار آن نیز جایز است.

26- ماهواره:

با توجّه به این که غالب برنامه های آن فاسد است، و اثرات منفی در پی دارد، و در هر خانه ای وارد شود غالباً از آن سوء استفاده خواهد شد، استفاده از آن جایز نیست.

27- پاسور، شطرنج و بیلیارد:

هر گاه آلات مذکور از آلت قمار خارج شده باشد، و در نزد تودة مردم محل به عنوان یک وسیلة ورزشی یا تفریحی شناخته شود نه ابزار قمار، بازی با آن بدون برد و باخت مالی اشکال ندارد.

28- موسیقی:

کلیّة صداها و آهنگ هایی که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غیر آن حلال است. و تشخیص آن با مراجعة به اهل عرف، یعنی افراد فهمیدة متدیّن، خواهد بود.

29- گلدکوئست:

فعالیّت مرموز اقتصادی شرکت گلدکوئست و سایر شرکت های مشابه داخلی و خارجی مشروع نمی باشد، و شبیه نوعی قمار و لاتار است . و شایسته شما عزیزان نیست که آلودة آن شوید. و کسانی که آلودة آن شده اند و سودی برده اند پول اولیّه خود را از آن برمی دارند، و بقیّه را به صاحبان اصلی آن می رسانند. و اگر به آنها دسترسی ندارند، به سایر مالباختگانی که در این طرح شرکت کرده و متضرّر شده اند می دهند. و اگر به آنها  ه دسترسی ندارند، به نیّت صاحبان اصلی به فقرا صدقه می دهند.

30- چت کردن:

این کار با جنس مخالف اشکال ندارد، و غالباً پیامدهای منفی به همراه دارد، مگر این که مقدّمة ازدواج باشد. که در این صورت به مقداری که جهت ازدواج لازم است، اشکالی ندارد.

31- گفتگو و مراودات دختر و پسر:

در صورتی که به قصد ازدواج باشد به مقداری که جهت ازدواج لازم است اشکالی ندارد؛ البته با رعایت شرایط و ضوابط شرعی.

32-حجاب زنان در برابر نامحرم:

بر زنان و دختران لازم است تمام بدن خود به جز گردی صورت و دست ها تا مچ را در مقابل نامحرمان بپوشانند. و این مقدار به هر نوع لباس غیر زینتی که تنگ و چسبان نباشد پوشیده شود کافی است.هرچند چادر در حجاب برتر است.

33- حجاب مردان:

مردان می توانند سر و گردن و مقداری از سینه و دست ها و پاها را در مقابل نامحرم نپوشانند،ولی بقیه بدن را باید بپوشانند.

34-طلا برای مردان:

زینت به طلا برای مردان به هر رنگی که باشد (حتی طلای سفید)جایز نیست،ولی استفاده از پلاتین که فلز دیگری است  اشکالی ندارد.

35-وارثان دیه جنین:

اگر فقط مادر عامل سقط بوده دیه اش به  پدر جنین می رسد.و اگر مشترکاً این کار را کرده اند،دیه آن به پدربزرگ  و مادر بزرگ پدری و مادری  و برادران و خواهرانش می رسد.

36-سپرده بانک ها:

چنانچه رعایت عقود شرعیه را بنمایند،یا این که وکالت مطلقه به مسئولین بانک داده شود که رعایت این عقود را بنمایند،سود حاصل حلال است.

37-شرط سپرده:

هرگاه شرط مذکور برای اعطای تسهیلات بیشتر به سایر متقاضیان وام باشد،نه صاحبان صندوق،اشکالی ندارد.

38-وام گرفتن:

وام گرفتن ا بانک ها مانعی ندارد،و در صورتی که طبق عقود شرعیه باشد مبلغ اضافی را که می پردازد ربا نیست،ولی وام را برای هر کاری می گیرند باید باید مطابق قرارداد عمل کنند.

39-مصرف وام بر خلاف قرارداد:

صرف مبلغ وام  بر خلاف آنچه در قرارداد بر آن توافق شده جایز نیست.و چنانچه تخلف شود وام مذکور صحیح نیست،و مبلغ اضافه که می پردازد حکم ربا دارد.

40-جراحی زیبایی:

در صورتی که آمیخته با حرام یا ضرر مهم دیگری نباشند ذاتاً اشکالی ندارد،ولی چنانچه مستلزم حرامی باشد(مانند لمس و نظر حرام) تنها در صورت ضرورت جایز است.

41-استفاده از دفترچه بیمه دیگران:

با توجه به اینکه این کار مخا لف  ضوابط اداره ی بیمه است  ودر ابتدا با بیمه شده شرط  می شود،جایز نیست.هرچند اداره ی بیمه در ارائه ی برخی از خدمات خود کوتاهی می کند.

42-استفاده شخصی از بیت المال:

این کار جایز نیست،مگر در مواردی که مقررات اجازه می دهد،یا اینکه با اجازه ی مسئولینی  که در این  حیطه اختیارات قاونی دارند،بوده باشد.

43-استمناء:

خود ارضایی از گناهان کبیره محسوب می شود،و عوارض نا مطلوبی در دنیا و آخرت دارد،مگر اینکه ان را ترک نموده  و با اعمال نیک آینده گذشته را جبران نماید.شرح بیشتر را در کتاب ما«مشکلات جنسی جوانان» مطاله فرمایید.

44-اشتغال به کار های شخصی در وقت کار:

چنانچه در آن ساعت وظیفه ی خاصی نداشته باشید،و این کار مخالف  ضوابط اداری و کاری نباشد،اشکالی ندارد.

45-اشیاء گمشده:

 باید برای یافتن صاحبش به مدت یکسال تلاش و کوشش کنید،هرگاه در اثناء از یافتن صاحبش مأیوس شدید می توانید آن را به نیت صاحب اصلی به فقیری  صدقه دهید.

46-تصاویر منتسب به حضرات معصومین(ع):

چنانچه تصاویر نامناسبی نباشد، و نسبت قطعی به آن بزرگواران ندهند،اشکالی ندارد.

47-تقلب در کنکور و سایر امتحانات:

این کار حرام است،جداً از آن توبه نموده،آن را تکرار نکنید،و با اعمال نیک آینده گذشته را جبران نمایید؛ولی چنانچه در محدوده گسترده ای نبوده فعلأ مشکلی ندارد و ادامه کار و مدرک  تحصیلی و مانند آن اشکالی ندارد.

48-تنبیه بدنی:

زدن دانش آموزان جایز نیست،مگر اینکه  به خاطر تربیت آن ها لازم باشد، و با اجازه ی ولٌی صورت گیرد،موجب جراحت و کبودی بدن نشود. و با توجه به اینکه در شرایط فعلی آثار منفی آن بیشتر است،لازم است حتّی الامکان از آن صرف نظر گردد.

49-جبران غیبت:

در صورت امکان و عدم  مفسده باید از غیبت شونده حلالیّت بطلبد،در غیر این صورت لازم است به قدری برای او کارهای خیر انجام دهدتا یقین به رضایت وی حاصل شود.

50-دوچرخه سواری و موتور سواری و اسب سواری بانوان:

این کارها در محیط های مخصوص بانوان اشکالی ندارد.مشروط بر اینکه  سبب ضرر و زیانی نگردد.

51-راه حلّ مشکل جنسی:

چنانچه از عوامل تحریک نظیر فیلم ها  و کتاب ها و مجلات و نشریات فاسد و بدآموز،و مجالس آلوده،و دوستان ناباب،و حتی مناظر تحریک کننده  اجتناب ورزید،و اوغات فراغت خود را با مطالعه و کار و مانند آن پر کنید،و بر خداوند توکل نمایید،و هروز مقداری ورزش کنید،انشاء الله بر هوای نفس و وسوسه های شیطان غلبه خواهید کرد.ما هم برای موفقیت شما دعا می کنیم.

52-ردّ مظالم:

منظور حقوق الناس قطعی یا احتمالی است که صاحب آن دقیقاً شناخته شده نیست،که با اجازه ی حاکم شرع صرف نیازمندان می گردد.

53-روش حل مشکلات:

سعی کنید تمام نماز ها ،مخصوصاً نماز صبح را اول وقت بجا آورید.و پس از نماز صبح دست راست را بر سینه نهاده،هفتاد مرتبه ذکر «یا فتّاح»را تکرارکنید.سپس 110 مرتبه صلوات بفرستید،و گاه نیز ذکر«لا حول ولا قوة الا بالله» را تکرار نمایید،و هر روز هرچند به مقدارکمی صدقه دهید.انشاءالله این کار در رفع مشکلات شما موثّر است .

54-روش جبران حق الناس:

در صورت امکان معادل حق او را به دستش برساند،یا به شکلی با هم مصالحه کنند،و اگر این کار ممکن نیست توسط شخص ثالث،یا به وسیله ی حواله بانکی،یا  توسط پست برایش ارسال نماید. و چنانچه به او دسترسی ندارد به نیتش به فقرا صدقه دهد.

55-زیارتی که کمک به حکّام  ظالم است:

در تمام طول تاریخ زیارت بیت الله الحرام و بسیاری از مراقد ائمه(ع) غالباً مستلزم  پرداخت وجوهی به ظالمین بوده است.اگر این گونه کمک ها  اشکال داشته باشد،باید هم زیارت خانه خدا تعطیل شود  و هم زیارت مراقد ائمه (ع) و این کار هرگز به مصلحت اسلام نیست.

56-سپرده حج و عمره:

با توجه به اینکه قراردادی بین مردم و سازمان حج در مورد سود منعقد نشده،و ان ها با میل خود ان را می پردازند اشکالی ندارد.و هر گاه سود را جزء هزینه حج به حساب آورند،خمس نیز به آن تعلق نمی گیرد.

57-شرکت در مجالس الوده  به گناه:

شرکت در مجلس گناه حرام است،ولی چنانچه ضرورت داشته باشد،می توانید به مقدار ضرورت شرکت کنید،یا در قسمت هایی بنشینید گناهی صورت نمی گیرد و مجلس گناه صدق نمی کند.

58-فکر گناه:

فکر گناه تا زمانی که منتهی به انجام گناه نشود،گناه محسوب نمی شود ،ولی بی شک آثار نا مطلوبی  بر روح انسان می گذارد.

59-کپی رایت:

این کار جز با رضایت تولیدکنندگان اصلی آن جایز نیست،مگر در صورتی که از کفّار  حربی باشد.

60-لعن و توهین:

لازم است از کارهایی که باعث تفرقه صفوف و ایجاد شکاف بین مسلمانان می شود خودداری شود،و همه مسلمین در برابر دشمنان اسلام متّحد شوند.

61-رعایت قوانین:

از قوانین و مقررّات  حکومت اسلامی تخلّف نکنید.

62-خمس ارث:

مال الارث خمس ندارد،هرچند سالها بماند و هزینه نگردد.ولی چنانچه ترقّی قیمت پیدا کند و قبل از سال خمسی هزینه نگردد،ترقی قیمت آن خمس دارد.

63- جن:

جن موجودی است ناپیدا و مطابق آنچه د رقرآن آمده حقیقت دارد، امّا بر خلاف پندار بعضی از عوام کاری به انسانها ندارند؛ و آنچه در افواه مشهور است غالباً زاییدة خیالات است. و کسانی که مبتلا به این اوهام هستند لازم است هرگز به آن فکر نکنند و اگر پنج مرتبه در هر روز آیۀ الکرسی را بخوانند، آرامش بیشتری خواهند داشت.

64-حق الناس قبل از بلوغ

اگر شخصی در کودکی مالی را غصب یا سرقت کرده باشد و یا ضرری به دیگران وارد کرده باشد، او مدیون و ضامن است و باید از صاحب حق طلب حلالین کند. اگر مالی که غصب یا سرقت کرده موجود باشد، باید برگرداند و اگر صاحب آن مرده باشد باید به وشه او برگرداند.

65-لطیفه گویی اقوام و مناطق کشور

گفتن لطیفه هایی که حالت تمسخر قوم یا مناطقی از مردم کشور است از طریق کلام – sms- چت و ... اگر استهزاء آنان محسوب شود جایز نیست و بهتر است که از این نوع مزاح ها اجتناب شود.

66-چه موقع قطع رحم جایز است؟

صله رحم حتی با خویشاوندان فاسق واجب است و لازم است در ارشاد آنان تلاش شود. بلی چنان چه سختی و مشقتی د ربین باشد، صله رحم واجب نیست؛ ولی باید توجه داشت که لازم نیست این عمل با رفتن به منزل ارحام و همانی کردن و مهمانی شدن و ... انجام می گیرد. همین اندازه که قطع رحم نشود کافی است و این کار با پیغام فرستادن یا تماس تلفنی یا نوشتن نامه یا سلام کردن هم محقق می شود.

67-استخاره در چه مواردی است؟

مورد استخاره جایی است که در انجام کاری شخصی، تحقیق  خود را انجام داده ولی به نتیجه نرسیده و مُرَدد باقی مانده است که می تواند استخاره کند . عمل به استخاره واجب نیست اما اگر استخاره بد آمد، بهتراست با آن مخالفت نشود..

68- مهریه های سنگین:

مهریه های فوق العاده سنگین که نشان از سفاهت زوج می دهد یا قرینه بر عدم قصد جدی نسبت به آن است باطل است و تبدیل به مهرالمثل می شود، ولی اصل عقد در هر حال صحیح است.